ژنراتور یا موتوربرق دستگاهی برای مواقع ضروری است. دستگاهی که از انرژی مکانیکی، انرژی الکتریکی تولید میکند. از ژنراتور ، درهتلها، کارخانهها، بیمارستانها، ادارات دولتی، وسایل نقلیهای مانند قطار، کشتی، منازل و... اکثرا هم درمواقع ضروری استفاده میشود. ژنراتور هم مانند هر دستگاه دیگری اجزای تشکیل دهندهای دارد. اجزای اصلی تشکیل دهنده ژنراتور به شش دسته کلی تقسیم میشود، که مختصرا به تعریف آنها میپردازیم:
سیستم سوخت:
سوختی که ژنراتور برای فعالیت به آن نیاز دارد توسط این سیستم تامین میشود.
سیستم ولتاژ:
کنترل مقدار ولتاژ خارج شده از ژنراتور برعهده این سیستم است. به عبارت دیگر AC را به DC تبدیل میکند.
موتور:
انرژی مکانیکی که توسط ژنراتور تبدیل به انرژی الکتریکی میشود، توسط موتور تولید میشود.
سیستم روغن کاری:
این سیستم از فرسودگی زودهنگام ژنراتور جلوگیری میکند.
سیستم سردسازی:
چنین دستگاهی حتما در حین کار، گرمای زیادی تولید میکند. وجود چنین سیستمی قطعا نیاز است.
دستگاه تولید برق متناوب:
فرآیندی که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند، توسط این دستگاه انجام میشود.
به صورت کلی برای اینکه با نحوه کارکرد ژنراتور آشنا شوید بهتر است بدانید که موتوربرق از یک موتور و یک ژنراتور ایجاد میشود، نیروی مکانیکی موتور با استفاده از یک گشتاور توسط ژنراتور به انرژی الکتریکی تبدیل میشود.جریان الکتریکی خروجی از موتور برق، KVA یا KW است که بر اساس اندازه و سایز ژنراتورها با هم فرق میکند.
اگر قصد خرید ژنراتور برق دارید و نمیدانید چه نوعی ازآن مناسب شماست، باید بدانید که تنوع ژنراتورها در بازار بسیار زیاد است و میزان تولید برق آنها از نیم کیلووات تا پانزده کیلووات وجوددارد. پس باید برای خرید نکاتی را در ذهن داشته باشید:
اولین نکته، نوع نیازتان میباشد. یعنی باید بدانید از برق ژنراتور برای چه وسیله یا هدفی میخواهید استفاده کنید. زیرا هردستگاهی میزان خاصی برق مصرف میکند که این میزان روی تمامی دستگاهها قید شده است. اگرعدد آمپروولت، جدا نوشته شده بود، باید آنها را درهم ضرب کنید تا مقدار به کیلووات بدست آید.یا برای مثال کجا قرار است از ژنراتور استفاده کنید و در چه ابعادی نیازتان برآورده میشود؛ ژنراتور کوچک یا بزرگ؟
به غیر از موارد بالا باید نکتههای دیگری را هم مدنظر قرار دهید:
نکته اول:
باید میزان قدرتی که دستگاه به برق نیاز دارد، دو برابر حساب کرد، زیرا وسیلهای که از موتور برق نیرو می گیرد، برای شروع گردش و رسیدن به حد دور کافی، که معمولا زیر ۳ ثانیه زمان میبرد، دو برابر نیرو احتیاج دارد.
نکته دوم:
ژنراتوری که انتخاب میکنید، باید با بیست درصد توان اضافیتر انتخاب کنید، به این علت که معمولا از موتوربرق درزمان محدود و در مواقع اضطراری استفاده میشود و توان نوشته شده روی آن، محدود به فعالیت درمواقع اضطراری است.
انواع ژنراتور ها:
ژنراتورها به سه دسته کلی دیزلی (گازوییلی) ، بنزینی و گازی تقسیم میشوند. ژنراتورهای بنزینی و گازوییلی ازدیگر انواع آنها توان بالاتری دارند، ولی درعین حال ژنراتورهای گازی به حفظ محیط زیست کمک میکنند.
دیگر تقسیمبندی براساس نوع استارت ژنراتور میباشد. ژنراتورهایی که با هندل روشن میشوند و ژنراتورهای استارتی، نوع دیگری نیز وجود دارد که به صورت تلفیقی هر دو سیستم را دارا می باشند.
از لحاظ نوع برقی که توسط ژنراتورها تولید میشود، آنها به دونوع تک فاز وسه فاز دسته بندی میشوند. تک فازها سبکتر هستند و قابلیت حمل آسانتری دارند.
آخرین نوع دستهبندی، براساس میزان صدای ایجاد شده توسط دستگاه درزمان کار است. ژنراتورها، صدادار، بیصدا یا کانوپیدار هستند. کانوپی درحقیقت نوعی اتاقک است که نقش عایق را ایفا میکند.
مقایسهای میان دیزل ژنراتور و ژنراتور بنزینی
اگر قصد خرید ژنراتور دارید و نمیدانید کدام نوع از دیزلی یا بنزینی بهکار شما خواهد آمد، بهتر است مقایسهای به طور خلاصه خدمتتان ارائه دهیم:
اگر به ژنراتوری با قدرت پانزده کیلووات یا بیشتر نیاز دارید، مدل دیزلی برای شما مناسب تراز نوع بنزینی آن است. البته لازم به توضیح است که، اکثر ژنراتورهای موجود، از هر دو نوع دیزلی و بنزینی، حداکثر دوازده کیلو وات قدرت دارند وهمچنین ۳۰۰۰ تا ۳۶۰۰ دور در دقیقه چرخش دارند.
ژنراتورهای بنزینی بهدلیل داشتن استارت برقی یا هندلی، بسیار راحتتر از نوع دیزلی روشن میشوند، اگر ساکن منطقهای با آبوهوایی سرد هستید، حتما به این نکته توجه کنید. ژنراتورهای دیزلی یا گازوییلی هزینه تعمیرات بالاتری نسبت به ژنراتورهای بنزینی دارند، اما درمقابل، هزینه سوخت نوع بنزینی بیشتراز نوع گازوییلی است.
از نظر قیمت ژنراتور نیز، دیزل ژنراتورها گرانتر از ژنراتورهای بنزینی هستند.نکته آخر که درعین حال مهمترین نکته است: همیشه کشور تولیدکننده ژنراتور را در انتخابتان مدنظر داشته باشید.البته دیگر سالهاست که کشور چین، رقبای اروپایی، ژاپنی و آمریکایی خود را پشت سرگذاشته و ژنراتورهایی با استاندارد جهانی تولید میکند.
نکتههایی برای استفاده بهتر از ژنراتور :
- تعمیرات، رسیدگی و چک کردن دورهای را فراموش نکنید. برای این کار میتوانید از متخصصین برق یار کمک بگیرید.
- ژنراتور را درجایی قراردهید که تهویه مناسبی داشته باشد، تا گرمای ناشی از ژنراتور ، آن را دچار خرابی نکند.
- درست است که ژنراتورها برای مواقع ضروری ساخته شدهاند، اما تاجایی که امکان دارد، با برنامهریزی از ژنراتور استفاده کنید.
اگر ژنراتور شما به دلایل زیر از کار افتاده، بهتر است بهجای تعمیرات، یک ژنراتور جدید بخرید:
- اگر برای تعمیر و درآوردن سیمپیچی، ازشعله استفاده شده، به دلیل ضعیف شدن هسته.
- اگر احتمال میدهید که عایق دندانههای ورق هسته، دچار خرابی شده است.
- اگر ممکن است ژنراتور دوباره بسوزد.
- اگر موتور ژنراتور دیگر راندمان سابق را ندارد.
- اگر انتهای سیمپیچی ژنراتور ، تنظیم نمیپذیرد.